Cumhurba?kan? Tayyip Erdo?an’?n Beyaz Saray’da ABD Ba?kan? Donald Trump ile gerçekle?tirdi?i zirve sonras? Rusya’dan al?nan hava savunma sistemi S-400 krizinin hâlâ a??lamam?? olmas? öne ç?kt?.
Beyaz Saray'dan zirve sonras? gelen “Di?er cephelerde ilerleme sa?lamak için, Türkiye'nin Rus S-400 hava savunma sistemini sat?n almas?n? içeren sorunlar? çözmemiz çok hayati" aç?klamas? da bunun güçlü kan?t? olarak duruyor.
Rusya uzman? Dr. Kerim Has, AhvalPod’da Moskova’dan program?nda Trump-Erdo?an zirvesinin olas? sonuçlar?n? ve Rusya’ya bakan yönünü konu?tuk.
Has, “Askeri ihtiyaçlar dolay?s?yla de?il, tamamen siyasi nedenlerle al?nan S-400’lerin rafa kald?r?lmas? zann?mca oldukça zor” diyor.
Ancak Kerim Has, ABD’den gelen bask? ile S-400 krizinin önümüzdeki dönemde t?rmanaca??n? söylüyor ve ekliyor:
“Belki S-400’le kalmayacak, su-35 al?m? da gündeme gelir. 2020 mart ay?ndan itibaren Erdo?an böyle bir ad?m atabilir. Bu i? biraz Bat? cenah?ndan bak?ld???nda ç??r?ndan ç?kabilir.”
Has’a göre bu ziyaret, Erdo?an’?n ?ahsi bir ziyareti…
“Mevcut ?artlarda bir Türkiye Cumhurba?kan?n?n ziyaret yapmas?n? gerektirecek bir durum yoktu” diyen Has, “Yapt?r?mlar, mal varl??? ara?t?r?lmas? talebi ve Ermeni Soyk?r?m? tasar?s?n?n ABD Temsilciler Meclisi’nden geçmesi, Trump’?n ‘Aptal olma’ ve Halkbank dosyas? olsun bu ziyareti Erdo?an bizzat yapmak istedi. Mal varl??? konusundaki tehdit önemliydi. Trump’?n yard?mc?s? (Mike Pence) havadayken Amerikan Kongresi yapt?r?m tasar?s?n? kabul etmi?ti ve bu bir sopa olarak kullan?ld? ve bunun neticesinde ate?kes imzaland?” ifadesini kullan?yor.
Has, sopa politikas?n?n ABD taraf?ndan i?e yarad???n?n görüldü?üne dikkat çekiyor.
Rusya uzman?na göre Cumhurba?kan? Erdo?an taraf?ndan bu ziyaretin en büyük art?s?, bütün ba?l?klarda zaman kazanmas?. ABD taraf?nda ise Trump biraz rahatlam?? gözüküyor. Be? senatörün toplant?ya kat?lmas? ile Senato’nun gaz? al?nm?? izlenimi var. Ancak krize neden olan ba?l?ca sorunlar?n çözüme kavu?mad??? gerçe?i ortada…
S-400 meselesinde ABD taraf?ndan CAATSA yapt?r?mlar?n?n hayata geçirilip geçirilmeyece?inin birkaç 2020 mart ay?ndan sonra belli olaca??n? belirten Has, “Askeri ihtiyaçlardan de?il de siyasi nedenlerle al?nd??? için Ankara’n?n önceden Kremlin’e ödedi?i bir çe?it rü?vet olarak de?erlendiriyorum. Bunun için de 15 Temmuz ve yolsuzluklar gibi konular da dahil” görü?ünü dile getiriyor.
“Türkiye’nin Rusya’n?n bir uydusu olma yoluna do?ru evriliyor süreç” diyen Has, sözlerine ?öyle devam ediyor:
“Türk-Rus ili?kileri de çok riskli bir düzlemde ilerliyor. Ruslar aç?s?ndan da bak?ld???nda onlar?n d?? politikada yo?urt yiyi?i risk alarak bu i?e girmeleri yolunda. Ruslar, bütün yumurtalar?n? Erdo?an sepetine koymu? durumdalar. Türkiye’de herhangi bir iktidar de?i?ikli?i onlar aç?s?ndan da öngörülemez bir tablo ortaya koyacak. Bar?? P?nar? harekat? 1 oldu ama 2 olacak m? olmayacak m? görece?iz. Hâlihaz?rda Suriye ordusu Türkiye s?n?r?na konu?lanm?? durumda. Ruslar, Türk ordusu baraj?n kapaklar?n? tekrar açacaklar m? bunu görece?iz. Bu da biraz Ruslar?n risk almas? ile bir durum…”
Kerim Has ayr?ca Rus medyas?nda Rusya’n?n Suriye’de Hmeymim ve Tartus üsleri sonras? ?imdi de Kam??l?'da 3. askeri üssü olabilece?inin konu?uldu?unu dikkat çekiyor.
“Kam??l? hava üssüne S-400 konu?land?r?rsa Rusya’n?n Suriye, Türkiye ve Irak hava sahas?nda kazanabilece?i avantaj vurgulanm??” diyen Has, “Umar?m Ankara, Rusya’dan ald??? S-400’lerini yine Rusya’ya kar?? kullanabilece?ini dü?ünerek almam??t?r. Rusya ileride Kam??l?’ya S-400 de konu?land?r?r m? bilemem ama bu ihtimalin de konu?uluyor oldu?unu hat?rlamakta yarar var. Kam??l?, Kürtlerin ya?ad??? bir yer. Rusya’n?n da Kürtlere kültürel özerklik verme plan?n? da göz önünde bulundurmak laz?m. Bir sene sonra buran?n Rusya’n?n hava üssüne dönü?me ihtimali güçlü duruyor.
Kerim Has’a, Brooking Institution’da Türkiye Çal??malar? Direktörü ve ayr?ca Washington’daki National Defense University’de ulusal güvenlik stratejileri profesörü olan Ömer Ta?p?nar’?n, "Benim duydu?uma göre Putin, istese Erdo?an'? zor durumda b?rakacak birçok dosyaya sahip. Yolsuzluklardan tutun da 15 Temmuz'un gerçek yüzüne gidebilecek kadar kirli dosyalar var elinde” sözlerini de sorduk.
Has, “Bu durum Moskova’da konu?uluyor, s?r de?il” diyor ve ?öyle devam ediyor:
“Ama bunun delillendirilmesi ister istemez ortaya ç?kacak. ?lk Reza Zarrab olay? 2011 kas?m veya aral?kta zannediyorum. Zarrab’?n 15 adam?n?n?n 150 milyon dolar ke? ta??rken Ruslar taraf?ndan yakaland?klar? ve Ruslar?n bunu Türkiye taraf?na bildirilmesi ile savc?lar?n bunu ara?t?rmaya ba?lad???n? biliyoruz. Dolay?s?yla Ruslar?n 17-25 Aral?k meselesine Türkiye’den daha hâkim oldu?una ?üphe yok. Rusya’n?n da elinde Zarrab veya ekibinin gerçekle?tirdi?i veya onunla ili?kili ki?ilerin gerçekle?tirdi?i para trafi?ine ili?kin ciddi bir yekünün oldu?unu ben duymu?tum.
15 Temmuz’a geldi?imizde ise o mesele daha tart???lan bir mesele. Rusya da bu da herkesin bildi?i mesele. Günler öncesinden 15 Temmuz’un günü ve saatine kadar bu durumu Türk taraf?na en üst düzeyde iletti?i ama bu konuda Türkiye taraf?n?n bir önlem almad??? biliniyor. Dolay?s?yla önlem al?nmam??sa acaba i?in içinde onlar da m? var sorusunu gündeme getiriyor.
S-400’lerin neden 15 Temmuz’dan sonra gündeme geldi?ini ve uçak dü?ürülmesi konusunda darbe giri?iminden iki hafta önce özür dilenmesini anlayabilirsiniz. Muhtemelen Erdo?an uçak krizi nedeniyle özür dilemeseydi 15 Temmuz ya olmazd? ya da ötelenirdi.
S-400’ler meselesi ayn? zamanda ileride ortaya ç?kabilecek bir Maduro senaryosunun diyeti de denebilir.
Bu 15 Temmuz diyeti her geçen gün daha da artacak. Erdo?an’?n içeride ya?ad??? siyasi kriz ve ekonomik kriz derinle?iyor. Toplumsal çökü? ve adalet duygusunun da s?f?r?n?n alt?na dü?mesi ile bir iktidar sürdürülmesi var. Ama bunun da bir patlamaya yol açabilme ihtimali var.
Gerek 15 Temmuz olsun gerek iktidar?n ya?ad??? kriz olsun Rusya’ya ba??ml?l??? daha da art?raca??n? ve bunun riskli bir süreç oldu?unu söylemem laz?m.
Türkiye medcezir bir d?? politika izlemek zorunda. ?ahsi kanaatim, I??D dosyalar? olsun, mal varl??? olsun bunlar hep bu büyük devletlerin kullanarak, s?k??t?rarak bir politika izlemesine yol aç?yor.”
Premium
Plus
Comentarios